سفرنامه نام کتاب : استادان گرجیف نویسنده : رافائل لفورت مترجم : مانی صالحی علامه تایپیست : mahban

[mahban]

☆☆☆


نام کتاب : استادان گرجیف

نویسنده : رافائل لفورت

مترجم : مانی صالحی علامه

تعداد صفحات : 160

انتشارات : فراوان

تایپیست : @mahban

☆☆☆​

 

[mahban]

مقدمه مترجم


سالها دل طلب جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد

گوهری کز صدف *** و مکان بیرون است
طلب از گمشده گان ل*ب دریا می کرد

در اوایل دهه ی دوم قرن بیستم، شخصی به نام گیورگس (جرج) ایوانوویچ گرجیف (1827 - 1949) یک ارمني روسی، در فونتن بلوی فرانسه، انستیتویی برای رشد و تکامل هم آهنگ انسان تأسیس کرد. در آن زمان هنوز کتاب های کاستاندا و کریشنامورتی و امثال این ها منتشر بود و مردم غرب با مکاتب عرفانی و معنوی شرق، چندان آشنایی نداشتند.

با این حال گرجیف توانست تا قبل از مرگ اش در 1949، شاگردان زیادی را تعلیم دهد و در واقع می توان او را پیشرو و آغاز کننده تعالیم عرفانی و تفکر معنوی با ریشه شرقی، در غرب دانست.
گرجیف قبل از اقامت در اروپا و شروع آموزش هایش، در نواحی مختلف روسیه و خاور نزدیک و میانه و دوره سفرهای زیادی کرده و تجربیات گران بهایی اندوخته بود. او مطالعات و تجربیات عملی زیادی در مکاتب و آیین های عرفانی و باطنی شرق داشت و مخصوصا با تصوف و عرفان اسلامی به خوبی آشنا بود و حتا به گفته خودش، مدتی تحت آموزش دراویش طریقت نقشبندیه بوده است و باز به گفته خودش، بن مایه و پایه اصلی آموزش هایش را از تصوف اسلامی اخذ کرده بود. گرجیف سه اثر عمده از خود به یادگار گذاشت که شامل ده کتاب طبقه بندی شده در سه جلد بود. دو جلد از آن ها.

همه و همه چیز و ملاقات هایی با مردان برجسته پس از مرگ اش منتشر شد و در دسترس عموم قرار گرفت. کتاب سوم - زندگی آنگاه واقعی است که من باشم -فقط برای شاگردان پیشرفته تر مکتب گرجیف است.

 

[mahban]

از ابتدای کار آموزش های گرجیف در غرب، گفت وگوهای زیادی درباره اصالت و سرچشمه اصلی آموزش ها درگرفت که بعد از مرگ اش هم ادامه یافت و حتی تشدید شد. در این میان، عده ای اصالت آموزش ها و صداقت خود گرجیف را زیر سؤال بردند و تا آن جا پیش رفتند که شرح وقایع سفرها و سایر مطالبی را که در کتاب هایش آمده بود، دروغ و ساخته ذهن خودش دانستند و حتی ادعا کردند که او مأمور مخفی روسيه در اروپا است و فعالیت های عرفانی او، فقط پوششی برای جاسوسی است.

با بالا گرفتن و رواج تعالیم عرفانی و خصوصأ مکاتب معنوی شرقی در غرب، و با انتشار گسترده کتاب های گرجیف، بحث و گفت وگو دربازه اصالت و حقیقت آموزش های او هم بالا گرفت. شایعات زیادی درباره منبع و سرچشمه اصلی آموزش ها و آموزگاران و مرشدان گرجیف رواج یافت، اما خود او دیگر زنده نبود تا بتواند پاسخی قانع کننده به این حملات بدهد. بنابراین عده ای از شاگردان او و علاقه مندان به عرفان و تعالیم معنوی، درصدد تحقیق و تفحص در این باره برآمدند.

از جمله، نویسنده کتاب حاضر رافائل لفورت با پشتکار و همتی قابل ستایش، بار سفر به مشرق زمین را که برای غربیان آن زمان دست نیافتنی و پر از راز و رمز بود، بست و برای جست وجو و پیدا کرد منبع و سرچشمه اصلی آموزش ها و پیران و استادان گرجیف، سفری طولانی را آغاز کرد.

 

[mahban]

کتاب حاضر، شرح این سفر زیارتی و جست وجوی پی گیر روحی بی قرار برای یافتن حقیقت و رسیدن به آرامش درونی است. همچنین بیانگر این نکته است که جهان غرب به رغم پیشرفت و توسعه صنایع و تکنولوژی و بالارفتن سطح رفاه مادی، هنوز در زمینه معنویت و تکامل روحانی و رستگاری ابدی که هدف نهایی حیات انسانی است، پیشرفت چندانی نداشته و هنوز در ابتدای راه است. چه بسا همین رفاه زیاد و امکانات مادی که در اختیار مردم غرب است، کار سیر و سلوک روحانی را برای شان مشکل تر می سازد.

ناز پرورد تنعم نبرد راه به دوست
عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد

قصد تخطئه و انکار دستاوردهای تکنولوژی برای رفاه مادی انسان ها را نداریم، فقط باید توجه داشت که همه نیرو و وقت خود را برای کسب رفاه مادی و لذات دنیوی به هدر ندهیم و به فکر ابدیت هم باشیم:

طلب منصب فانی نکند صاحب عقل
عاقل آن است که اندیشه کند پایان را

یکی از فواید قابل توجه این کتاب، خصوصا برای خوانندگان جوان، توجه به گنج عظیمی است که در دسترس ما شرقيان به طور کلی و ما ایرانیان بالاخص، قرار دارد و آن، سرچشمه و منبع ذخیره عظیم عرفانی است که از پیشینیان مان باقی مانده و به جرأت می توان ادعا کرد که همه ابزار و اطلاعات لازم برای نیل به آگاهی برتر و کمال روحانی را در پر می گیرد.

چه خوب می شد اگر جوانان مان بخشی از توجهی را که به فرهنگ مادی غرب ابراز می دارند، به فرهنگ فراگیر اسلامی ایرانی چ خودشان می دانند. و چه خوب می شد اگر تحت تأثیر تبلیغات فریبنده رسانه های غربی قرار نمی گرفتند و از فرهنگ غرب، آن چه را واقعا با ارزش است و به کار دنیا و معنویت شان می آید، تشخیص می دادند و استفاده می کردند و در هیچ حالی از ذخیره پربار معنویت شرق (آن چه خود دارند) غافل نمی شدند، مگر نه این که نور از شرق می آید؟!

نکته: توضیحات مترجم در سراسر متن داخل [ ] آمده و در زیرنویس ها با حرف م. مشخص شده است. سایر موارد مربوط به نویسنده می باشد. ضمنا تمامی اشعار مولانا، از کتاب مثنوی، تصحیح مرحوم میرخانی نقل شده است.

 

[mahban]

مقدمه از اسپنسر ریچاردسون


آثار تمثیلی زیادی درباره سیر و سلوک روحانی نوشته شده است. تصور کنید که چشم شما آب مروارید داشته باشد و جلو دیدتان را گرفته باشد؛ آن چه نیاز دارید، راهیست برای مداوا. آن چه نیاز ندارید این است که سایرین برای تان تعریف کنند که چه چیزهایی دیده اند، آن هم در جایی دیگر و در زمانی دیگر.

و از همه بدتر این که نظر خودشان را درباره آن چه دیده اند، یگویند. کتاب استادان گرجیف روایت یک سیر و سلوک است که حدود 25 سال پیش منتشر شد و در زمان خود هیاهوی قابل توجهی به راه انداخت جرج گرجیف، یکی از مشهورترین عرفای قبل از جنگ جهانی و استادی بود که شاگردان اسم و رسم دار و با نفوذی داشت. قیافه ظاهری و روش تعلیم او، تأثیرگذار و تکان دهنده بود.

معنی تعالیم او، و مآخذ آن، معما بود. چگونه او به چنین دانشی دست یافت؟ و این دانش چه استفاده ای دارد؟ این ها سؤالاتی بود که فکر بسیاری از جویندگان را مشغول کرده بود.
به هر حال، با تغییرات سریع دیدگاه های عصر ما در همه چیز - از جمله در معنويات این کتاب در واقع متعلق به زمان دیگری است. از زمان فعالیت های گرجیف تا اوایل ده هفتاد، خیلی ها در غرب، برای اولین بار ادیان و آداب و رسوم معنوی و روحانی شرق را کشف می کردند.

پس از مرگ گرجیف، پیروان او گروه هایی در چهارمین طریق به به راه انداختند؛ خیلی ها به هند، تبت، ژاپن، ترکیه و سایر کشورهای شرقی سفر کردند تا مرشد کامل خود را بیابند. بعضی ها موفق شدند. یوگی های هندی مریدان خود را داشتند، ذن بودیست ها، بودائیان تبتی، شمن های سونورایی و سایرین. مسلک ها و مکتب ها به راه افتادند. جویندگان طلب کردند و یافتند، باز هم طلب کردند، باز هم یافتند.

اما آن عصر طلب کردن و یافتن سپری شده و خیلی ها این را نشانه رشد و بلوغ می دانند. خیلی های دیگر، آن عصر را عصر ماجراها و حوادث می دانند و از سپری شدن اش متأسف و غمگین اند.

 

[mahban]

اکنون، همه تکنیک های روحانی قابل دسترسی و آشکار شده اند. هرکس می تواند با هر چیز در هر زمان که بخواهد مربوط شود. روش های تبتی یا یوگایی را می خواهید؟ به اینترنت رجوع کنید. می خواهید بدانید که چه خوراکی بخورید تا درون تان روشن شود و به اشراق برسید؟ به اینترنت رجوع کنید و یا به یکی از آن کتاب فروشی های عظیم سر بزنید، یا به فروشگاه های تغذیه طبیعی و یا به انجمن های شفابخشی بدون دارو بروید مرزها و محدودیت ها برداشته شده اند.

هرکس به هر آیین و مذهبی که بخواهد، دسترسی دارد، بدون آن که مجبور باشد از مذهب رسمی خود دست بکشد. عصر چند آیینی فرا رسیده است. به خاطر نبود زیرساخت وابسته و با خروج کلی منابع و مراجع سنتی، ترکیب های جدیدی پدید آمده است. کمی یوگا، شاید کمی مراقبه دن، نگاهی به ترجمه های جدید از اصول اعتقادات زرتشتی، و بررسی هزاره های احیاء مسيح.

من با گروه هایی صحبت کرده ام که با درهم آمیختن ، آثار اولیه کاستاندا و دیالوگ افلاطون - منو - ترکیب روحانی جدیدی را جست وجو می کردند.
در طبقه ای روشن فکرتر امروزه گروه های زیادی مایل اند بهترین های احادیث و روایت های گوناگون ترجمه شده را کنار هم بگذارند. و توجه دارند تا قسمت هایی را برگزینند که فکر می کنند بیشترین ارتباط را با هم دارند. و یا حتا شور و شوق جنون آمیز چند سال قبل برای آثار متأخر تأويل رمزی کیمبلین شکسپیر، نفوذ در رویای سزان و شاید موسيقي جان كولتران ؟و در این بازار چند آیینی، امکاناث نامحدود، بسیار خردمندانه، بسیار مهیج و بسیار نفسانی است.

چند نوع مختلف یوگا، ذن و فلسفه وجود دارد و چند تمرین و تکنیک روحانی و فلسفی هست؟ آیا یک عمر - عمر شما برای پیدا کردن ترکیب درست و مناسب، کافی است؟ یا اینکه پاسخ در وطن نزدیک تر است؟ اکنون این کتاب چه چیزی ارائه می کند؟ مثالی می آورم.

 

[mahban]

اشاره می کنم به قولی که جوینده «چند آیین، معمولی را توصیف می کند که از روشی به روش دیگر می رود و از روایتی به روایت دیگر و از استادی به استاد دیگر و از تجربه ای به تجربه دیگر: شما دارید در ماسه ها بازی می کنید. تکه های میکا (شیشه معدنی) نظرتان را جلب می کند و تصمیم می گیرید که آن ها را جمع کنید و پنجره ای بسازید. ولی تشخیص نمی دهید که خود ماسه هم قابلیت تبدیل به خالص ترین شیشه را دارد.»

این کتاب پر است از ایده ها، جرقه ها و داستان هایی که می توان مانند تمثیلی به کار گرفته شوند، اما برای سرگرمی هم خوب است، ضمن این که حاوی دانشی درونی برای هر کسی است که به روحانیت و معنویت عصر ما علاقه مند باشد. لفورت یک جا در این کتاب می گوید، شیخی از او پرسید: «آیا شما حاضرید زندگی فعلی تان را رها کنید و در کوهستان دورافتاده ای با حداقل خوراک زندگی کنید؟»

او اشاره کرده که حاضر است. شیخ سرش را با تأسف تکان داده و گفته است: «می دانید! شما هنوز فکر می کنید برای یافتن آگاهی باید زندگی یی منزوی و تنها، به دور از ناپاکی ها داشته باشید. این طرز تفکری ابتدایی است و برای وحشی ها خوب است. آیا شما متوجه نیستید که طريقه پیچیده تکامل، با احتیاجات زمانه همراه است؟ آیا می توانید بیهودگی ترک دنیا به خاطر تکامل خودخواهانه خود را درک کنید؟ هیچ چیز ناپاکی در فعالیت دنیوی معقول وجود ندارد، فقط به شرطی که به آن اجازه دهید .

چه برسد به این که دعوت اش کنید - که شما را فا*سد کند. اگر مهارت کافی داشته باشید، می توانید نیروهای منفی را هم در خدمت خود بگیرید... اما باید مهارت کافی داشته باشید.

 

[mahban]

یک پیچیدگی دیگر درباره استفاده از ادبیات معنوی وجود دارد. در طول زمان، کتاب هایی که در برطرف ساختن آب مروارید به کار می آیند، رایج تر، عادی تر و قابل قبول تر می شوند و معمولا به نوعی کیهان شناسی پیشرو یا قراردادی، انحطاط می یابند. اما بسیاری از کتاب های تعلیماتی نباید همان طور خوانده شوند که کسی مثلا روزنامه ی نیویورک تایمز یا اصول مهندسی هیدرولیک را می خواند پس این کتاب ها چه طور باید خوانده شود؟ با مکرر خواندن کتاب، تا لایه های گوناگون معانی به تدریج جذب شود.

نباید برای فهمیدن به معنای عادی کلمه خوانده شود بلکه باید در بافت ذهنی و خویشتن درونی شما جذب شود، عقلانیت در غرب، آموزش می دهد که شما باید چیزی را بفهمید تا از آن سود ببرید. برکت Baraka حتا اگر خودتان ندانید، به درون نفوذ می کند و بیرون در، منتظر نمی ماند تا عقلانیت شما به آن اجازه ورود و جذب شدن بدهد. درحالی که هزاره را پشت سر می گذاریم، در غرب، بازگشت تکان دهنده ای به مسیح و مسیحیتی که در قسمت های بزرگی از دنیا رواج دارد، احساس می شود.

عرفای مسلمان، عیسی را یک پیامبر، آموزگار و عارف می دانند و به او رتبه انسان کامل Insan Kamil می دهند. بسیاری از مورخین درباره زندگی و تعلیمات او کتاب نوشته اند و جنبه های معنوی او را آشکار کرده اند. بسیاری از مطالب آن ها همان است که در انجیل های متأخری که یک نسل بعد از مرگ عیسی جمع آوری شده اند، دیده می شود. این کتاب، آگاهی را مشتعل می سازد و همیشه به روش عادی تعلیم نمی دهد. برای بازگشتی دوباره به نحوه کسب بینش، داستانی از ادریس شاه به طریقه مناسبی، آن را توضیح می دهد: احمد خطیب روحانی، به صالح مروی گفت:

«این موضوع پیچیده و مبهم تان را برای من توضیح دهید، زیرا هرقدر سعی می کنم آن چه صوفیان ارائه می دهند را بفهمم، باز هم برایم تاریک و نامفهوم است.» صالح مروی گفت: «یک نابینا به چشم نیازمند است، نه نور. و تا وقتی چشم نداشته باشد هر تصویر روشنی برایش تاریک و نامفهوم است.»

 

[mahban]

مقدمه نویسنده


درست قبل از شروع جنگ جهانی اول، مردی ارمنی تبار با پشتوانه دانش باطنی و عرفان که محصول سفرهای بسیار بود، به روسیه بازگشت و تعلیماتی عرفانی با خود آورد. او جرج ایوانوویچ گرجیف بود. تعلیمات او طوری طرح ریزی شده بود که به انسان امکان دهد و او را تشویق یا مجبور کند که در راه تکامل قدم بردارد، حتا اگر خودش هم نداند.

گرجیف، بعد از تأسیس انستیتوی تکامل هم آهنگ انسان
تفلیس در مراکز تحقیق و آموزش در قسطنطنیه برلین و لندن؛ و اجراهای نمایشی گاه به گاه رقص های عرفانی؛ در 1922 در کاخ-دژ شاتو دو پریوره در آوون در نزدیکی فونتن بلو مستقر شد. در این کاخ دژ، شاگردان و مریدان این مرد که او را هم کاگليوستروی قرن بیستم» توصیف کرده اند و هم مرشد و استاد روحانی - زندگی می کردند و یا مثل مورد کاترین مانسفيلد، می مردند. روش های کار او باعث جلب توجه و هیاهوی گسترده ای شد.

اما با وجود همه حملاتی که به او شد، فیلسوفان جنگل به اسمی که با آن شناخته می شدند. پیروان بیش تر و بیش تری جذب می کردند.

هیچ مراسم و مناسک یا خط مشی مشخصی در کار نبود. شاگردان می بایست تعلیمات را دقیق و مو به مو دنبال کنند. نوشته های خود گرجیف را عمیقا مطالعه کنند و تمرینات حالت های ویژه بدن و رقص های پیچیده ای را بیاموزند. در میان پیروان گرجیف کسانی بودند مانند دکتر ماریس نیکول که نزد کارل گوستاو یونگ - روانشناس و عارف مشهور به تحصیل کرده بود؛ پروفسور آئوسپنسکی: کنت والكر؛ اوریج سردبیر نشریه با نفوذ عصر جدید؛ فرانک لوید رایت و خیلی های دیگر که بعد از او زنده ماندند تا او را ستایش با لعنت و یا فراموش کنند.

 

[mahban]

همین طور که آموزش ها پیش می رفت، بیش تر و بیش تر معلوم می شد که بخش بزرگی از فلسفه گرجیف براساس آیین ها و مراسم شرقی بنا شده و خود او مکررا به راه و روش درویشی Dervish اشاره می کرد و یا از شخصیت هایی اسم می برد که برای شاگردان آشنا با تفکر صوفی ها، شناخته شده بودند.

یکی از مقدس ترین قطعه های موسیقی که «حركات» با آن اجرا می شده به نام سیدها Syeds یا نوادگان پیامبر اسلام خوانده می شد در 1924 آئوسپنسکی که گروه هایی به راه انداخته بود تا آن چه را از گرجیف یاد گرفته بود، به آنان آموزش دهد، از او جدا شد. این جدایی دلیلی شد برای ابهام و بسیاری سوءظن ها، هر چند از طریق مراجع و منابعی که در این کتاب توصیف شده اند، امکان داشت که دلایل واقعی آن را دریافت.

گرجیف می خواست به آئوسپنسکی آموزش دهد تا به جای خودش، مسؤولیت آموزش ها را بر عهده بگیرد و این کار را با ایجاد پیوندی میان خودشان، از فضیلتی که یک آموزگار می توانست به شاگردش انتقال دهد انجام می داد.
اما آئوسپنسکی که یک روشنفکر کلاسیک درست و حسابی بود می خواست «اصل»هایی را فرابگیرد تا بتواند «کارآمد ترین روش را به کار گیرد. از آن جا که سیستم و روش انتقال و آموزش آن، هر دو یکی هستند، این جریان عقلانی و روشنفکرانه، هیچ امکان موفقیت نداشت.

آئوسپنسکی بر ضد خصلت رمزی آموزش های گرجیف، انقلاب کرد. او نتوانست بفهمد که گرجیف، پیام اش را فقط می تواند به کسانی انتقال دهد که بتوانند رموز را رمزگشایی کنند. این روش متداول آموزش است، اما آئوسپنسکی می خواست با عقل و منطق، به اصل و پایه ی آن برسد و نه از طریق «روش سنتی» که بیش تر به کار رفته و از همه کارآمدتر است.