روانشناسی دلیریوم

[تی ناز]

دلیریوم یا روان‌آشفتگی، اختلالی جدی در توانایی ذهن است که به آشفتگی فکری و کاهش هوشیاری نسبت به محیط پیرامون می‌انجامد. روان‌آشفتگی معمولا سریع و در طی چند ساعت یا چند روز شروع می‌شود. این بیماری اغلب می‌تواند در پی یک یا چند عامل مانند بیماری شدید یا مزمن، تغییرات تعادل متابولیسم بدن (مانند کمبود سدیم)، دارو، عفونت، جراحی، مسمومیت دارویی یا الکلی و ترک (اعتیاد یا دارو) بروز کند. ازآنجایی‌که علائم دلیریوم و زوال عقل ممکن است مشابه باشند، اطلاعات یکی از اعضای خانواده یا پرستار بیمار برای تشخیص دقیق پزشک می‌تواند مهم باشد.

 

[تی ناز]

علائم دلیریوم:
علائم و نشانه‌های دلیریوم معمولا در عرض چند ساعت یا چند روز شروع می‌شود. این علائم اغلب در طول روز حالت نوسانی دارند و در برخی از دوره‌های زمانی ممکن است محو شوند. شب‌ها، که محیط اطراف تاریک است و اشیا به‌خوبی قابل شناسایی نیستند، این علائم حادتر می‌شوند. نشانه‌ها و علائم اولیۀ دلیریوم عبارت‌اند از:

 

[تی ناز]

کاهش هوشیاری نسبت به محیط
ناتوانی در متمرکزماندن روی یک موضوع یا ناتوانی در تغییردادن موضوعات؛
گیرکردن روی یک ایده به‌جای شرکت در گفت‌وگوها یا پاسخ به پرسش‌ها؛
پرت‌شدن حواس به‌دلیل عوامل بسیار بی‌اهمیت؛
گوشه‌گیری؛ بی‌تحرکی یا کم‌تحرکی یا نداشتن کوچکترین واکنشی نسبت به محیط.

 

[تی ناز]

مهارت‌های فکری ضعیف (اختلال شناختی)
حافظهٔ ضعیف، به‌ویژه درمورد اتفاقاتی که اخیرا رخ داده‌اند؛
موقعیت‌ناآگاهی (سردرگمی)، برای مثال نمی‌دانید که کجا یا چه کسی هستید؛
دشواری در صحبت‌کردن یا یادآوری کلمات؛
پرت‌گویی یا بی‌معنی‌بودن گفتار؛
مشکل درک گفتار؛
دشواری در خواندن یا نوشتن.

 

[تی ناز]

تغییرات رفتاری
دیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارد (توهم)؛
بی‌قراری، سراسیمگی یا رفتار همراه با خشم؛
دادزدن، ناله‌کردن یا ایجاد صداهای دیگر؛
ساکت و گوشه‌گیربودن، به‌ویژه در افراد مسن؛
حرکات کند یا سستی؛
به‌هم‌خوردن عادات خواب؛
وارونگی چرخهٔ خواب و بیداری در شب و روز.

 

[تی ناز]

اختلالات عاطفی
اضطراب، ترس یا پارانویا؛
افسردگی؛
زودرنجی یا خشم؛
احساس شادمانی (سرخوشی)؛
بی‌تفاوتی؛
تغییرات سریع و غیر قابل پیش‌بینیِ خلقی؛
تغییرات شخصیتی؛

 

[تی ناز]

متخصصان سه نوع دلیریوم را شناسایی کرده‌اند:

دلیریوم هایپراکتیو
احتمالا این نوع دلیریوم را راحت‌تر از انواع دیگر آن می‌توان تشخیص داد. ممکن است شامل بی‌قراری (برای مثال، قدم‌زدن با گام‌های آهسته و یکنواخت)، سراسیمگی، تغییرات سریع خلقی یا توهمات و نیز امتناع از مشارکت با دیگران در امری باشد.

 

[تی ناز]

دلیریوم هیپواکتیو
این نوع دلیریوم می‌تواند شامل بی‌تحرکی یا کاهش فعالیت حرکتی، کُندی، خواب‌آلودگی غیرطبیعی یا گیج به‌نظررسیدن باشد.

 

[تی ناز]

دلیریوم ترکیبی
همان‌طور که از نامش پیداست، شامل علائم و نشانه‌های هر دو نوعِ هایپراکتیو و هیپواکتیو است. فرد ممکن است به‌سرعت بین هایپراکتیو و هیپواکتیو تغییر حالت دهد.

 

[تی ناز]

تفاوت دلیریوم و زوال عقل
تشخیص روان‌آشفتگی و زوال عقل می‌تواند دشوار باشد و شخص ممکن است به هر دوی آنها مبتلا باشد. درحقیقت افراد مبتلا به زوال عقل، غالبا دچار دلیریوم هم می‌شوند. اما ابتلا به دلیریومِ عودشونده، همیشه به این معنا نیست که شخص به زوال عقل نیز مبتلاست. ازاین‌رو ارزیابی زوال عقل نباید در دوران عودِ دلیریوم انجام شود، زیرا ممکن است نتایج گمراه‌کننده‌ای به‌همراه داشته باشد.

زوال عقل کاهش پیش‌روندهٔ حافظه و سایر مهارت‌های تفکر به‌دلیل اختلال تدریجی و ازدست‌دادن سلول‌های مغزی است. شایع‌ترین علت زوال عقل بیماری آلزایمر است.