۱۰ - ارتباط قواعد حقوقی با قواعد مذهبی
قواعد حقوقی در عرصه تنظیم روابط اجتماعی، با دیگر قواعد اجتماعی (از جمله قواعد اخلاقی، مذهبی و آداب و رسوم اجتماعی)، ارتباط و با آنها نقاط اشتراک و افتراق بسیار دارند.
در این میان ارتباط قواعد حقوقی با قواعد مذهبی درخور توجه است، بهگونهای که در عمل، هم در گذشته و هم در دوره معاصر، قواعد حقوقی، کم یا زیاد و مستقیم یا غیرمستقیم، از آموزههای دینی متاثر بودهاند. برحسب نوع دین، از حیث وفور یا عدم وفورِ قواعد دینیِ مرتبط با حوزه رفتار اجتماعی از یک سو، و تقید مردم و دولتها به دینِ موردنظر از سوی دیگر، تاثیرپذیری حقوق از دین جلوههای متفاوتی داشته است.
شریعت اسلام گسترده است و به تبیین قواعد حاکم بر چگونگی را*ب*طه انسان با خود و را*ب*طه او با خدا و جامعه میپردازد و ازاینرو بخشی از قواعد دینی آن، در عینحال، قواعد حقوقی هم بهشمار میرود. حقوق اسلام بخشی جدا نشدنی از دین اسلام است.
بسیاری از مباحثِ منابع فقهی، جز بخش عبادات که عمدتاً ناظر به را*ب*طه انسان با خداست، درباره مناسبات حقوقیِ اشخاص با یکدیگر و حقوق متقابل مردم و حاکمان است؛ هر چند در آنها حقوق به خصوصی و عمومی تقسیم نشده است. بخش اعظم فقه، یعنی معاملات و احکام و سیاسات، را قواعد حقوقی تشکیل میدهند و در حقیقت، گزارههای حقوق اسلامی بخشی از گزارههای فقه اسلامی است.
ازاینرو، نتیجه طبیعی اعتقاد مردم به دین اسلام، همسانیِ قواعد حقوقی جامعه با شریعت اسلام است.