روانشناسی تروما در کودکان چیست و چطور ایجاد می‌شود؟

[تی ناز]

علائم تروما در کودک
علائم احساسی و روانی تروما
پاسخ به یک رویداد آسیب زا در بین کودکان و تمام افراد بسیار متفاوت است، اما علائم شایع‌تری وجود دارد که می‌تواند شامل علائم عاطفی زیر باشد:

احساس غم
عصبانیت
انکار
ترس
شرم و احساس گناه
پریشانی
مشکلات تمرکز
خشم، تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
اضطراب و ترس
دور نگه داشتن خود از دیگران
احساس بی‌پناهی
احساس جدایی از دیگران و کرختی

 

[تی ناز]

علائم جسمی تروما
علائم فیزیکی و جسمی تروما شامل موارد زیر است:

بی‌خوابی و کابوس شبانه
خستگی
از جا برخاستن با وحشت
مشکلات تمرکز
ضربان قلب شدید
اضطراب و بی‌قراری
درد
تنش عضلانی

 

[تی ناز]

عوامل خطر و عوامل محفاظتی در بروز تروما
خوشبختانه، حتی زمانی که کودکان یک رویداد آسیب‌زا را تجربه می‌کنند، همیشه دچار استرس تروماتیک نمی‌شوند. عوامل زیادی در بروز علائم نقش دارند، از جمله این‌که آیا کودک در گذشته تروما را تجربه کرده است یا خیر و عوامل محافظتی در سطح کودک، خانواده و جامعه می‌تواند تأثیر نامطلوب تروما را کاهش دهد. برخی از عواملی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

 

[تی ناز]

شدت رویداد
این رویداد چقدر جدی بوده است:

کودک یا کسی که دوستش دارد چقدر آسیب فیزیکی دیده است؟
آیا او یا کسی از عزیزانش به مراجعه به بیمارستان نیاز داشت؟
آیا پلیس درگیر ماجرا بود؟
آیا کودکان از مراقبان خود جدا شدند؟
آیا یک مدیر مدرسه، افسر پلیس یا مشاور با کودک صحبت کرد؟
آیا یکی از دوستان یا اعضای خانواده فوت کرده است؟

 

[تی ناز]

نزدیکی به رویداد
کودک چقدر به حادثه نزدیک بوده است:

آیا کودک در مکانی بوده که واقعه در آن رخ داده است؟
شاهد وقوع این حادثه برای شخص دیگری بوده یا خود قربانی بوده است؟
آیا کودک این رویداد را از تلویزیون تماشا کرد؟
آیا شنیده است که یکی از عزیزانش در مورد آنچه اتفاق افتاده صحبت کند؟

 

[تی ناز]

واکنش‌های مراقبان
واکنش اطرافیان و مراقبان کودک نیز مهم است:

آیا خانوادهٔ کودک باور داشتند که او حقیقت را می‌گوید؟
آیا مراقبان واکنش‌های کودک را جدی گرفتند؟
مراقبان چگونه به نیازهای کودک پاسخ دادند و با این رویداد چگونه برخورد کردند؟
سابقهٔ قبلی تروما
کودکانی که به طور مداوم در معرض رویدادهای آسیب‌زا قرار می‌گیرند، بیشتر احتمال دارد که واکنش‌های استرس تروماتیک ایجاد کنند.

 

[تی ناز]

عواملی در خانواده و گروه
فرهنگ، نژاد و قومیت کودکان، خانواده‌ها و جوامع آنها می‌تواند یک عامل محافظتی باشد، به این معنی که کودکان و خانواده‌ها دارای ویژگی‌ها یا منابعی هستند که به محافظت از آنها در برابر اثرات مضر تجربیات آسیب‌زا و پیامدهایشان کمک می‌کند. یکی از این عوامل حفاظتی می‌تواند هویت فرهنگی کودک باشد. فرهنگ اغلب تأثیر مثبتی بر نحوهٔ واکنش، ریکاوری و بهبود کودکان، خانواده‌ها و جوامع از یک تجربهٔ آسیب‌زا دارد. با این حال، مواجهه با نژادپرستی و تبعیض می‌تواند خطر ابتلا به علائم استرس تروماتیک را در کودک افزایش دهد.

 

[تی ناز]

واکنش کودکان به تروما
استرس تروماتیک کودک
کودکانی که از استرس تروماتیک رنج می‌برند، بچه‌هایی هستند که در طول زندگی خود در معرض یک یا چند ضربهٔ آسیب‌زا یا تروما قرار گرفته‌اند و واکنش‌هایی از خود نشان می‌دهند که پس از پایان رویدادها ادامه می‌یابد و روی زندگی روزمرهٔ آنها تأثیر می‌گذارد. واکنش‌های تروماتیک می‌تواند شامل پاسخ‌های مختلفی باشد، از جمله ناراحتی عاطفی شدید و مداوم، علائم افسردگی یا اضطراب، تغییرات رفتاری، مشکل در خودتنظیمی، مشکل در برقراری ارتباط با دیگران یا ایجاد پیوند و دلبستگی، پسرفت یا از دست دادن مهارت‌های قبلی، مشکلات توجه و مشکلات تحصیلی، کابوس‌های شبانه، مشکل در خوابیدن و غذا خوردن و علائم فیزیکی مانند درد. کودکان بزرگ‌تر ممکن است از مواد مخدر یا الکل استفاده کنند، رفتارهای پرخطر داشته باشند یا فعالیت جنسی ناسالم داشته باشند.

 

[تی ناز]

این کودکان معمولاً هنگامی که به نوعی رویداد آسیب‌زا را به یاد می‌آورند، این طیف از علائم را دارند. اگرچه بسیاری از ما ممکن است گهگاه واکنش‌هایی به استرس داشته باشیم، اما وقتی کودکی استرس تروماتیک را تجربه می‌کند، این واکنش‌ها در زندگی روزمره و توانایی او برای داشتن عملکرد طبیعی و تعامل با دیگران اختلال ایجاد می‌کند. کودکان در هیچ سنی از اثرات تجربیات تروماتیک مصون نیستند، حتی کودکان شیرخوار و نوپا هم می‌توانند استرس تروماتیک را تجربه کنند. همچنین نحوهٔ بروز استرس تروماتیک از کودکی به کودک دیگر متفاوت است و به سن و سطح رشد کودک ارتباط دارد.

 

[تی ناز]

بدون درمان، قرار گرفتن مکرر در معرض رویدادهای آسیب‌زا در دوران کودکی می‌تواند بر مغز و سیستم عصبی تأثیر بگذارد و رفتارهای پرخطر برای سلامت مانند سیگار کشیدن، اختلالات خوردن، مصرف مواد و فعالیت‌های پرخطر را افزایش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که بازماندگان ترومای کودکی، یعنی کسانی که در کودکی ترومایی را تجربه کرده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض مشکلات سلامت طولانی‌مدت مانند دیابت و بیماری قلبی یا مرگ در سن‌های پایین‌تر باشند. استرس تروماتیک همچنین می‌تواند منجر به افزایش استفاده از خدمات بهداشتی و روانی و افزایش درگیری در خدمات رفاهی کودکان و سیستم‌های قضایی نوجوانان شود. بزرگسالانی که بازماندگان رویدادهای آسیب‌زا هستند نیز ممکن است در برقراری روابط رضایت‌بخش و حفظ شغل خود مشکل داشته باشند.