روانشناسی به بچه‌ها یاد بدهید شکست ارزشمند است.

[تی ناز]

جیمز ناتینگهام

مفهوم “گودال یادگیری” را به فرزندانتان یاد دهید و آن را بخشی از واژگان روزانه آن‌ها قرار دهید. مثلا، در حین مواجهه با یک چالش، از آن‌ها بپرسید، “چه کسی داخل گودال و چه کسی خارج از آن است؟” در کلاس درس هم می‌توانید بچه‌ها در مراحل مختلف رشدی را به گروه‌های دونفره تقسیم کنید تا با هم این کار را تمرین کنند.

 

[تی ناز]

5. علوم مغزی را برایشان توضیح دهید

بچه‌ها معمولا از شکست می‌ترسند. اما اگر بفهمند که اشتباهات باعث رشد مغزشان می‌شود چه؟ خوشبختانه، تحقیقات بیشماری در این زمینه انجام شده که این نکته را ثابت می‌کند.

نگرانی و ترس بچه‌ها از شکست هم می‌تواند کلی باشد مثلا اینکه همیشه می‌خواهند در همه چیز بهترین و بی نقص باشند، و هم خاص‌تر باشد مثل وقتی که کودک می‌خواهد در امتحان بعدی، نمره 20 بگیرد. در اینجا چندین نکته دارای پشتوانه علمی راجع به ترسهای خاص (و رایج) کودکان معرفی می‌شود:

 

[تی ناز]

اگر فرزندتان از اشتباه کردن می‌ترسد،

به او بگویید:

هر خطایی که او مرتکب شود، باعث شلیک سیگنال‌های الکتریکی در مغز وی می ‌شود که به یادیگری او کمک خواهد کرد.
با او در مورد تحقیقی صحبت کنید که ثابت می‌کند با هر اشتباه وی، جرقه‌ای در مغز او ایجاد شده و همین باعث رشد آن می‌گردد – و اینکه این چه را*ب*طه‌ای با شکست دارد (موزر و همکاران، 2011).
اگر فرزندتان از حدس زدن اشتباه هراس دارد،

به او بگویید:

حدس زدن یکی از بهترین روشها برای یادگیرین مطالب مختلف است

 

[تی ناز]

یک حدس غلط که از نظر خودش درست است و بعد اصلاح شدن آن از سوی دیگران حتی خیلی بهتر است! وقتی یک حدس اشتباه می‌زنید و بعد پاسخ درست را یاد می‌گیرید، باعث می‌شود مغز او در آینده راحت‌تر بتواند جواب درست را بخاطر بیاورد.
اگر فرزندتان از رویارویی با مطالب دشوار می‌ترسد،

به او بگویید:

این موضوع که او و یا هر کس دیگری، هنگام یادگیری مطالب دشوار و چالش‌برانگیز، اشتباهات خیلی بیشتری مرتکب شود، کاملا صحیح است.
همچنین، اینکه او در این حالت، مطالب را بهتر حفظ می‌کند هم درست است. هر چه بیشتر برای فهم یک مطلب تلاش کند، برای مدت طولانی‌تری در حافظه‌اش باقی مانده و به شکل عمیق‌تری در ذهنش پردازش خواهد شد.

 

[تی ناز]

6. بر مفهوم “شکست رو به جلو” تاکید کنید

شکست به همان اندازه که اجتناب‌ناپذیر است، ارزشمند هم هست. پس بجای دور نگه داشتن بچه‌ها از شکست و ناکامی، از آن برای رشد بیشتر بچه‌ها استفاده کنید. شوالاتی مانند “از این اشتباه چه درسی گرفتی؟”، یا “دفعه بعد، چه کاری را به شکل متفاوت انجام خواهی داد؟” باعث می‌ شود بچه‌ها روی جنبه‌های مثبت شکست تمرکز کنند.

شکست رو به جلو که در اصل، یکی از مفاهیم کسب و کار می‌باشد به معنای یادگیری از روی خطاهای خود است.

 

[تی ناز]

الین تیلور کلاوس که خود یک مادر و مربی حرفه‌ای در حوزه فرزندپروری است پیشنهاد می‌کند که تنها با حضور در کنار فرزندانمان در زمان‌هایی که شکست می‌خورند به آن‌ها یاد می‌دهیم که “به سمت رو به جلو و در مسیر زندگی، شکست بخورند”. وی به عنوان مادر کودکی با نیازهای خاص عنوان می‌کند که “اشتباه کردن، پدیده‌ای کاملا انسانی است. و فرزندانمان برای انسان بودن، به اجازه ما نیاز دارند.”

 

[تی ناز]

روشهای دیگر برای شکست رو به جلو عبارتند از:

صحبت کردن در مورد درسهایی که از شکستهای خود آموخته‌اید، مثلا دلسوزی و شفقت بیشتر نسبت به دیگران، یاد گرفتن اینکه چطور مسائل را حل کنیم و یا حتی چطور خودتان را ببخشید.
با افتخار برای اشتباهات آینده کودکتان برنامه‌ریزی کنید (برای آن زمانی که ببینم تو شیوه‌های دیگری برای انجام این کار یاد گرفته‌ای، لحظه شماری می‌کنم).
در مورد افراد مشهوری که مرتکب اشتباهات بزرگ شده و در مسیر موفقیت خود با شکست مواجه شده‌اند تحقیق کنید.
به گفته لی گرت، مربی بهره‌وری، “چیزی که ما را تعریف می‌کند، نحوه شکست خوردن (زمین خوردن) مان نیست، بلکه نحوه از جا برخاستن ما است.”

 

[تی ناز]

7. رویکرد ذهن‌آگاهی را به آن‌ها بیاموزید

* حتی با وجود تمام این استراتژی‌ها، باز هم گاهی تحمل شکست برایمان بسیار طاقت‌فرسا است. آموزش بچه‌ها برای اتخاذ رویکردی آگاهانه بهنگام مواجهه با انواع احساسات ناخوشایند همچون غم و خشم از اهمیت کلیدی برخوردار است. با تمرین، بچه‌ها یاد می‌گیرند بجای اینکه نسبت به احساسات شدیدشان که از شکست و ناکامی نشات گرفته، واکنشی منفعلانه نشان دهند، پاسخی آگاهانه و فعال بروز دهند.

 

[تی ناز]

پیوند میان ذهن‌آگاهی و تاب‌آوری به خوبی در پژوهشهای مختلف اثبات شده است. مطالعه‌ای که بتازگی در دانشگاه ایالتی فلوریدا انجام شده نشان می‌دهد که دانشجویان دارای ذهن‌آگاهی بیشتر از سایرین، از مواجهه با سختی‌ها و ناملایمات زندگی بهره می‌برند. آن‌ها همچنین در مواجهه با شکست‌های ادراک شده، بیشتر از دیگران به قابلیت‌های آکادمیک خود اعتماد و اطمینان داشتند (هانلی و همکاران، 2015).

حال چطور می‌توانیم به کودکان در ایجاد نگرش آگاهانه‌تر کمک کنیم؟

 

[تی ناز]

حال چطور می‌توانیم به کودکان در ایجاد نگرش آگاهانه‌تر کمک کنیم؟

تکنیک باران (RAIN) که توسط میشل مک دونالد طراحی شده است، روشی است ساده که به کمک آن، بچه‌ها می‌توانند متوجه احساسات خود شده و آن‌ها را بپذیرند. این تکنیک شامل چهار مرحله است که به شرح زیر می‌باشد:

R معرف Recognize یا تشخیص اتفاقی که افتاده (“الان چه اتفاقی در حال افتادن است؟”، “من چه احساسی نسبت به آن دارم؟”، “این احساس من در کدام قسمت بدنم رخ می‌دهد؟”)

مثال: “خیلی از دست خودم بخاطر رد شدن در امتحان هجی کردن عصبانی هستم. دلم می‌خواهد گریه کنم.”