فلاطوری در دنیا

[Gharibeh]

عبدالجواد فلاطوری (1375-1304 خورشیدی)‌ زاده اصفهان و دانش‌آموخته علوم دینی در حوزه علمیه مشهد و شاگرد حكمای فقیه شیعه نام آشنایی چون علامه محمدتقی آملی و میرزامهدی آشتیانی، پس از تدریس و تحصیل فلسفه و الهیات اسلامی در دانشگاه تهران، تحصیلاتش را در آلمان در دانشكده فلسفه ادامه داد و در سال 1962 با نگارش پایان‌نامه‌ای درباره فلسفه اخلاق كانت موفق به اخذ دكترا از دانشگاه هامبورگ شد. او سال‌ها در دانشگاه‌های كلن و هامبورگ به آموزش زبان و ادبیات فارسی مشغول بود. تاسیس كتابخانه‌ای در شهر كلن برای تحقیقات شیعی در سال 1968 از اقدامات ارزنده او در معرفی و شناخت اسلام شیعی به اروپاییان است. فلاطوری در سال 1973 با نگارش رساله حاضر در رشته اسلام‌شناسی دانشكده فلسفه كلن به سمت «استادی» (پروفسوری) نایل شد. از مهم‌ترین آثار او غیر از این كتاب، می‌توان به تعلیقه بر شرح منظومه حكمت سبزواری مهدی مدرس‌آشتیانی و ترجمه جلد اول كتاب بسیار مهم و خواندنی «تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی» نوشته برتولد اشپولر (1990-1911 م.) مستشرق شهیر آلمانی اشاره كرد.

كتاب حاضر، یكی از اولین و در عین حال موثرترین آثار پژوهشی در شناخت ماهیت و چیستی فلسفه اسلامی است كه با وجود اهمیت و بداعت موضوعش متاسفانه بسیار كم مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده شناخت و آگاهی عمیق و گسترده و دسته اولی از میراث فلسفی مسلمانان داشته، علوم اسلامی به ویژه قرآن و حدیث و روایات را به خوبی می‌شناخته و با فلسفه غربی به ویژه فلسفه آلمانی و بنیادهایش در فلسفه یونانی هم آشنایی داشته است. كتاب در دفاع از مفهوم یا تعبیر «فلسفه اسلامی» به معنایی خاص و ویژه و متفاوت از معنای مورد مستشرقان یا حتی مدافعان مسلمان عرب یا ایرانی این تعبیر، نظریه‌ای بدیع و بسیار بحث‌برانگیز را پی می‌ریزد. نظریه‌ای كه چنانكه در ابتدای سخن اشاره شد، اگر جدی گرفته شود، فراتر از فلسفه، پیامدهای بسیار مهم و دامنه‌داری در شیوه نگاه به فرهنگ و تمدن اسلامی، در ابعاد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و حتی اقتصادی در بر خواهد داشت. در ادامه نخست به موضوع مناقشه‌برانگیز «فلسفه اسلامی» و چالش‌هایی كه در این زمینه مطرح است، اشاره خواهد شد سپس به اجمال به چگونگی ورود آثار فلسفی به جهان اسلام اشاره خواهیم كرد و در ادامه نگاهی خواهیم انداخت به آنچه فلاطوری در رساله استادی‌اش كوشیده تبیین كند.
منبع: روز اعتماد