آموزش علائم نگارشی در نویسندگی

[لین]

علائم نگارشی چه هستند؟
علائم نگارشی یا نشانه‌گذاری به طور کلی علائمی هستند که کاربرد مؤثری در آرایش جمله دارند و می‌توانند معنای یک جمله را تغییر دهند. نشانه‌های فراوانی در اصول نگارشی وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

 

[لین]

دلیل استفاده از علائم نگارشی:
هر نویسنده برای بیان مقصود خویش نوشته‌ای را ارائه می‌کند که دربردارنده مفاهیم و لحن‌های مختلفی است.
گاهی تلفظ و آهنگ کلمات به گونه‌ای است که باید مفهوم حقیقی متن را انتقال دهد و منجر به اشتباه نشود.
برای این منظور، با استفاده از اشارات و علائم نگارشی می‌توانیم حالات درونی و مفاهیم ذهنی را بهتر انتقال دهیم. یک نوشته به وسیله حروف و ترکیبات گوناگون کلام نویسنده را در قالب نوشتار نمایش می‌دهد و با استفاده از علائم نگارشی معنای خاصی ایجاد می‌کند.
( *توصیه: قبل از به اشتراک گذاشتن نوشته‌های خود، یک بار خودمان آن را بخوانیم و نواقصش را رفع و رجوع کنیم. بعد از نگارش متن، باید متن نوشته شده را ویرایش کنیم و اصول ویرایشی را رعایت کنیم تا خواننده دچار کج فهمی در خواندن متن نشود.)

 

[لین]

معرفی علائم نگارشی:
یک نقطه (.)
نشانه ختم کلام و پایان یک جمله را نشان می‌دهد. جملات با استفاده از نقطه از یکدیگر متمایز می‌شوند. استفاده نکردن از نشانه نقطه در متن منجر به نافهمی و اشتباه در خواندن متن می‌شود. به نشانه نقطه در جمله زیر توجه کنید.
مثال:
نیروهای متفقین به خاک آلمان وارد شدند.
با چشم‌هایی خیس نگاهش کردم .
کاربرد دیگر نقطه،‌ استفاده بعد از حروف اختصاری نام‌ است.
مانند‌ آی.ب.ام. یا سی.آی.اِی.

 

[لین]

ویرگول یا کاما:
ویرگول نشانه مکث کوتاه یا فاصله بین دو بخش از یک جمله است که در موارد مختلف، کاربردهای متفاوتی دارد.
در زبان فارسی همیشه روی این موضوع که ویرگول کجا به کار می‌رود، بحث‌های زیادی شکل گرفته است.
در نظر داشته باشید که بخش بزرگی از علائم سجاوندی فارسی، به استفاده از ویرگول مربوط می‌شود و در صورت یادگیری این علامت نگارشی، بیشتر مسیر یادگیری علائم نگارشی را طی کرده‌اید.

 

[لین]

عطف یا ربط بین واژگان یا عبارات هم‌پایه:
زمانی که عبارت‌ها یا واژگانی از یک گروه با یک فعل مشترک به دنبال یکدیگر می‌آید، از ویرگول یا کاما استفاده می‌کنیم.
مثال:
رنگ‌های مورد علاقه مهسا آبی، بنفش، سبز و قرمز است.
علی، محمد، رضا، محسن و وحید باهم یک تیم بسکتبال تشکیل دادند.

 

[لین]

در جمله‌های مرکب و شرطی:
ویرگول در جمله‌های مرکب و شرطی، بین دو بخش پایه و پیرو جمله قرار می‌گیرد تا خواننده ربط بین این دو بخش را متوجه شود. یکی از نشانه‌های شناخت جمله‌های مرکب این است که هر یک از بخش‌های جمله، بدون یک دیگر ناقص هستند.
نکته: اگر دو بخش جمله به یکدیگر ربطی نداشته باشند و از لحاظ معنایی مستقل باشند، نیازی به استفاده از ویرگول نیست و باید بین این دو بخش، از نقطه استفاده کنید.
مثال:
اگر الان جلوی خون ریزی را نگیریم، ممکن است به مرگ بیمار منجر شود.
با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور، اگر مجبور به ترک خانه هستید، حتماً نکات پیشگیری را رعایت کنید.

 

[لین]

برای جلوگیری از خلط معنا و کج فهمی:
گاهی ترکیب بندی واژه‌ها در جمله، طوری در کنار هم قرار می‌گیرد که باید برای درک صحیح جمله، از ویرگول استفاده کنیم.
مثال: ‌
با استفاده از شلنگ مخصوص، آتش نشانی مزرعه گندم را نجات داد.
توضیح: اگر بین «شلنگ مخصوص» و «آتش‌نشانی» از ویرگول استفاده نکنیم، خواننده این سه کلمه را به عنوان مضاف و مضاف الیه، به این صورت می‌خواند:‌ «شلنگِ مخصوصِ آتش‌نشانی».
مثال دوم:
دورچرخه سواری، سریع بافت چربی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 

[لین]

برای استفاده از واژه یا عبارت معترضه یا میان جمله.
میان جمله یا عبارت معترضه عبارتی است که در جمله قرار می‌گیرد و توضیح کوتاهی در مورد نهاد جمله به خواننده ارائه می‌دهد. در نگارش فارسی، قبل و بعد از عبارت معترضه از ویرگول استفاده می‌کنیم تا معنای آن با باقی جمله اشتباه گرفته نشود.
در نظر داشته باشید که در اینجا، به جای ویرگول از خط تیره «-» هم می‌توان استفاده کرد.
مثال:
استیو جابز، بنیان‌گذار شرکت اپل، دنیای فناوری و آینده بشریت را متحول کرد.
شهید باکری، طی عملیات بدر، تیر خورد و کشته شد.

 

[لین]

مشخصی کردن بدل یا عطف:
بدل اسم یا گروه اسمی است که اسم پیش از خود را شرح می‌دهد. برای مشخص کردن بدل در زبان فارسی، قبل و بعد از بدل ویرگول قرار می‌دهیم.
مثال:
ناصرالدین شاه، شناخته شده ترین پادشاه سلسله قاجار، کسی بود که دستور قتل امیرکبیر را امضا کرد.

 

[لین]

متمایز کرچدن قید از باقی جمله:
در زبان فارسی برای جلوگیری از خلط معنایی، گروه واژگان قیدی را در همه جای جمله با ویرگول جدا می‌کنیم.
مثال:
بعد از چندین ماه، شروع به ورزش کردم.
مهسا، به مدت یک سال، از دانشگاه مرخصی گرفت تا در مسابقات دومیدانی شرکت کند.