اختصاصی شکسته نویسی

[Aytak]

درود.

در این تاپیک املای صحیح کلمات شکسته شده در زبان عامیانه قرار داده می‌شود.​

 

[Aytak]

شکسته‌نویسی یکی از کارهایی‌ست که موافقان و مخالفان متنوعی دارند.
برخی از انسان‌ها با وجود شکسته‌نویسی مخالفند و معتقدند که اگر از این سبک نوشتن استفاده کنیم، ادبیات پارسی و اصیل خود را از یاد می‌بریم.
اما در عین حال عده‌ای دیگر معتقدند که شکسته‌نویسی در فضای مجازی، آن هم حین چت و گفت‌وگو با نزدیکان خود، امری واجب است. برای مثال من نمی‌توانم به دوستم پیام بدهم و بگویم امروز کتابم را با خودت بیاور.
شکسته‌نویسی آن هم زمانی که همگی ما مدت زیادی را صرف چت در فضای مجازی می‌کنیم، امری کاربردی‌ست. اما افراط در آن اشتباه محض است. برای مثال من نمی‌تونم به مافوق خود پیام بدهم و از او، با لحنی کاملاً دوستانه و درخواست مرخصی کنم.
و یا نمی‌توانم مقاله‌ای کاربردی و مهم را با لحنی عامیانه تایپ و به مافوقم ارائه دهم.
شکسته‌نویسی هرچند امری واجب و کاربردی‌ست؛ اما باید دید که کجا و چه‌طور از آن استفاده می‌شود.​

 

[Aytak]

شکسته‌نویسی کار بسیار دشوار و پردردستی‌ست. ویراستاران و نویسندگان باید آن‌چنان به این کار واقف باشند که حین تایپ متن خود، نیمی از آن شکسته شده و نیمی دیگر ناشکسته نباشد.
در این تاپیک هرچند کوتاه و مختصر، توضیحات کوچکی در را*ب*طه با شکسته‌نویسی به شما داده می‌شود. امید است که به خوبی آن‌ها را فرا بگیرید و از آن‌ها استفاده‌ی درست داشته باشید.​

 

[Aytak]

بذار یا بزار؟

در متونی که لحن آن‌ها عامیانه یا همان زبان خودمانی‌ست، بی‌شک باید یک‌سری کلمات مخفف و کوتاه شوند؛ چراکه استفاده‌ی کلمات ادبی در متن‌های عامیانه، یکی از ایرادات ویراستاری به شمار می‌رود.

رایج‌ترین غلط املاییِ فضای مجازی، استفاده از -بزار- به جای فعل -بذار- است.

بذار، مخفف شده‌ی کلمه‌ی ادبی بگذار است.

مصدر این کلمه، «گذاشتن» است و اگر آن‌ را به فعل تبدیل کنیم، همانند زیر می‌شود:

می‌گذارم
می‌گذاری
می‌گذارد
بگذار
گذاشتم
نمی‌گذارد
و…

اگر قصد بر مخفف کرد ن این کلمات و استفاده از آن‌ها در متون عامیانه داشته باشیم، شکسته‌ی آن‌ها به صورت زیر می‌باشد:

می‌ذارم
می‌ذاریم
می‌ذاره
بذار
گذاشتم
نمی‌ذاره
و…


در شکسته‌نویسی فعل تغییراتی ظاهری پیدا می‌کند؛ اما قاعدتاً ریشه‌ی آن تغییری نمی‌کند. بنابراین تغییر حروف فعل اشتباه است.

نتیجه‌گیری:

بزار:x:
بذار✅​

 

[Aytak]

شکسته‌نویسیِ «هم»

هم در کلمات متفاوت، معناهای متفاوتی نیز دارد.
برای مثال، گاه به عنوان «نیز» به کار می‌رود و گاه به معنای «من»
در شکسته نویسی، «ه» این واژه را حذف، و میم باقی مانده را به کلمه‌ی قبلی می‌چسبانند. در ادامه، با نمونه‌هایی از شکسته‌نویسی این واژه مثال زده می‌شود.

۱. واژه‌هایی که با حرف صامت «ش» به پایان می‌رسند. واژه‌هایی که صامت «ش» بی‌هیچ فاصله‌ای به آن‌ها چسبیده‌ است.
مثال:
سارا اومده؛ اما خواهر بزرگشم همراه خودش آورده.

خواهر بزرگشم: خواهر بزرگش هم
​

---

۲. واژه‌هایی که با حرف صامت «ز» به پایان می‌رسند. واژه‌هایی که صامت «ز» بی‌هیچ فاصله‌ای به آن‌ها چسبیده‌ است.
مثال:
تو هنوزم این‌جایی؟

هنوزم: هنوز هم
​

---

۳. گاه از «هم» به معنای هستم استفاده می‌شود.
تو کی هستی؟
من نرگسم.

نرگسم: نرگس هستم
​

---

۴. گاه همزمان به معنای «من» و «هم» استفاده می‌شود.
وضعیت اعتصابات کارمندها به شدت وخیمه. کارخونه تعطیل شده، ممکنه شرکتم تعطیل شه.

شرکتم: شرکت من
شرکتم: شرکت هم

دراین شرایط، اگر منظور شما «هم» است، بهتر است بنویسید شرکت هم تعطیل شده.
​

---

۵. هنگامی‌ که در انتهای کلمات، حروف صدادار به کار می‌رود، بهتر است «هم» را کامل بنویسیم:

مصوت ا:
شما هم لطفا دست بردار!

مصوت و:
به خودت سخت نگیر. اتفاقات دیروز رو هم فراموش کن.

مصوت ی:
بی‌کاری هم بد دردیه!

مصوت ه:
بی‌خیال بودنت کم بود، دیوونه هم شدی!
​

---

توجه داشته باشید که اگر واژه، مصوتی مانند: «ام، -َم، یم و…» ترجیحاً از «هم» استفاده نکنید.
مثال:
بی‌خیالی‌ام، آینه‌م، صندلی‌ئم و…​

 

[Aytak]

«می» و «نمی» در شکسته‌نویسی:

می و نمی، چه در نوشتار معیار و چه در شکسته‌نویسی. با نیم‌‌فاصله نوشته می‌شود. *با در نظر گرفتن استثناها-

مثال ادبی:
می‌خواهم
می‌خوانم
می‌روم
نمی‌آیم
نمی‌گویم
نمی‌شود

مثال شکسته‌ شده:
می‌خوام
می‌خونم
میرم
نمیام
نمیگم
نمیشه​

 

[Aytak]

بـ، نـ و مـ در شکسته نویسی:


گاه، برخی از فعل‌ها در ابتدای مصدر آن‌ها، «ا» به کار می‌رود که در این شرایط، بهتر است از «بـ، نـ و مـ» به کار می‌رود.

برای مثال:
مصدر “اندیشیدن”

صرف شده:
بیندیشم
بیندیش
بیندیشد
بیندیشیم
بیندیشید
بیندیشند

شیوه‌ی نادرست:

بی‌اندیشم
بی‌اندیش
بی‌اندیشد
و…​

 

[Aytak]

بیایید دو فعل رایج در ادبیات فارسی را شکسته بنویسیم.

مصدر آمدن
عامیانه: اومدن


صرف شده:
اومدم
اومدی
اومد
اومدیم
اومدین
اومدن
نیومد
نیومدی
نیومد
نیومدیم
نیومدید
نیومدند
میام
میای
میاد
میایم
میاین
میان
بیام
بیای
بیاد
بیایم
بیاین
بیان
​

---

مصدر: افتادن
صرف شده:
بیفتم
بیفتی
بیفته
بیفتیم
بیفتین
بیفتن.
نیفتادم
نیفتادی
نیفتاد
نیفتادیم
نیفتادین
نیفتادن
می‌افتم
می‌افتی
می‌افته
می‌افتیم
می‌افتین
می‌افتن.​

 

[Aytak]

ضمیرهای متصل در شکسته‌نویسی


ضمیر‌های متصل:
م، ت، ش، مان، تان، شان.

شکسته‌ی ضمیرهای متصل:
م، ت، ش، مون، تون، شون.​

---

همان‌طور که همه می‌دانیم، ضمیرهای متصل، به کلمات بی‌هیچ فاصله‌ای می‌چسبند.
مثال:

دستم، کتابم، گلت، کیفش، کلاسشان، دبیرتان و…​

---

اما گاه در کلماتی که انتهای آن‌ها به حروف صدادار ختم می‌شود، ضمیر با نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
مثال:

صامت ه - کلمات شکسته شده:
کوله‌م، کوله‌ت، کوله‌ش، کوله‌مون، کوله‌تون، کوله‌شون‌​

---

صامت ی - کلمات شکسته شده:
گلابی‌‌م، گلابی‌ت، گلابی‌‌ش، گلا‌بی‌مون، گلابی‌‌تون، گلابی‌‌شون.​

---

صامت و - کلمات شکسته شده:
کادوم، کادوت، کادوش، کادومون، کادوتون، کادوشون​

---

صامت ا - شکسته شده:
صدام، صدات، صداش، صدامون، صداتون، صداشون

-‌-

هرچند که باید به دو صامت «ه» و «ی» توجه کامل را داشته باشیم.

اگر «ه» صدای e بدهد، به عنوان حروف صدادار تشخیص داده می‌شود و باید با نیم‌فاصله‌، از ضمیر خود فاصله بگیرد.
اما اگر صدای h بدهد، دیگر جز حروف صدادار نیست و ‌به ضمیر می‌چسبد.

مثال:
راهم، راهت، راهش، راهمون، راهتون، راهشون.​

---

و اگر «ی» صدای i بدهد، به عنوان حروف صدادار تشخیص داده می‌شود و باید با نیم‌فاصله‌، از ضمیر خود فاصله بگیرد.
اما اگر صدای y بدهد، دیگر جز حروف صدادار نیست و ‌به ضمیر می‌چسبد.

مثال:
سعیم، سعیت، سعیش، سعیمان، سعیتان، سعیشان.​

 

[Aytak]

شکسته‌نویسی واژگانی که به «ـر» ختم می‌‌شوند.
مثال:
اگر
دیگر
مگر
آخر​

---

برای شکسته کردن آن‌ها، باید از صامت «ه» استفاده کرد.
مثال:
اگه
دیگه
مگه
آخه​

---

نوشتن این نوع کلمات به صورت زیر، کاملاً اشتباه است:
اگِ
دیگِ
مگِ
آخِ​