تاریخچه شب یلدا

[Ayda]

قزوینی‌ها نیز به سبک و سیاق خاص خودشان شب یلدا و آیین این شب طولانی را به جا می‌آورند. مردم این شهر برای شب یلدا سبزی پلو با ماهی دودی را آماده کرده و در کنار آجیل‌هایی مانند گردو، انجیر خشک و… برای مهمانشان سرو می‌کنند. زنان مسن و سالخورده قزوینی بر این باور هستند که در این شب اگر ننه سرما گریه کند، باران می‌بارد و در صورتی که پنبه‌های لحاف بیرون بریزد، برف خواهد بارید. اما در صورتی که گردنبند مروارید پاره شود، باید منتظر بارش تگرگ باشند. قزوینی‌ها در شب یلدا به دیدار بزرگ‌ترهای فامیل می‌روند و آیین «شب چره» یا غذا خوردن و میوه و شیرینی خوردن را به جا می‌آورند؛ زیرا باور دارند که این کار شگون دارد و سال پیش رو برای آن‌ها اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد.

 

[Ayda]

کردها برای این شب نام «شه وی چله» را در نظر گرفته‌اند و در این شب طولانی، از مهمان‌های خودشان با نان سنگک و دلمه‌های مخصوص پذیرایی می‌کنند.

 

[Ayda]

ساکنین گیلان نیز در این شب طولانی داستان‌های شفاهی روایت کرده و میوه‌های جنگلی لیمو و خوراکی‌های محبوب اهالی این منطقه برای شب‌های سرد سال و مخصوصاً شب یلدا را سرو می‌کنند. گیلانی‌ها اعتقاد دارند که هندوانه خوردن در زمستان و یلدا، مانع از این می‌شود که در تابستان عطش داشته باشند و تشنه شوند.

 

[Ayda]

اهالی مازندران معتقد هستند که شب یلدا همان موعد نبرد اهریمن و اهورامزداست و صبح که برسد و سپیده‌دم که بزند، نماد پیروزی خورشید بر تاریکی خواهد بود. به همین دلیل، در این شب دور هم جمع می‌شوند و با خوردن خوراکی‌های یلدا و حافظ‌خوانی و فردوسی‌خوانی شب را به صبح می‌رسانند. از جمله خوراکی‌های بومی این منطقه که در شب یلدای مازندران می‌توانید رد پای آن را مشاهده کنید، می‌توان به ازگیل اشاره کرد.

 

[Ayda]

مردم گلستان در این شب طولانی دور یک کرسی جمع شده و نقل‌اندازی می‌کنند. نقل‌اندازی در واقع همان تعریف کردن داستان‌های شفاهی یا متل‌گویی است. میوه‌های جنگلی و باغی میوه‌های مخصوص این شب در گلستان است و شیرینی‌هایی همچون کَسمَک و مَت و همچنین کندس، لیمو، پرتقال و ولیک سفره شب یلدا را در خانه گلستانی‌ها رنگین می‌کند.

 

[Ayda]

همدانی‌ها برای شب یلدا رسم فال سوزن را دارند. برای گرفتن این فال کسانی که در مهمانی هستند، دور یک پیرزن جمع می‌شوند و او به صورت مدام شعر می‌خوانند. پس از تمام شدن هر شعری، یک تکه پارچه نبریده و آب نخوره انتخاب شده و به آن سوزن می‌زنند. سپس پیرزن به ترتیب مهمان‌ها فال آن‌ها را می‌گیرد.

 

[Ayda]

لرستانی‌ها نیز در شب چله، رسوم خاصی را برای خودشان دارند. لرها به این شب، «شو اول قارّه» می‌گویند و تنقلاتی از جمله گندم، شاهدانه، کنجد و گردو را برای پذیرایی از مهمان‌های شب یلدا آماده می‌کنند. شیره انگور یکی از خوراکی‌های محسوب لرستان برای شب چله محسوب می‌شود. برای داشتن یک خوراکی خوشمزه یلدایی، ابتدا اهالی این منطقه گندم را در شیره می‌خیسانند، سپس به گندم خیس‌خورده شیرین، زردچوبه و نمک می‌زنند. در نهایت گندم شیرین شده را روی ساج برشته کرده و سپس همراه با بادام، گردو، کشمش، سیاه‌دانه و کنجد سرو می‌کنند.

 

[Ayda]

کرمانی‌ها نیز قصه‌ها و روایت‌های خاصی را در شب یلدا نقل می‌کنند و تا صبح یا پاسی از شب بیدار مانده و شب‌زنده‌داری می‌کنند. اهالی این شهر معتقدند که در این شب قارون به شکل هیزم‌شکنی که پشته‌اى هیزم روی پشتش قرار گرفته به خانه‌های مختلف سرکشی می‌کند و به آن‌ها هیزم مى‌دهد. سپس این هیزم‌ها صبح روز بعد تبدیل به شمش‌هاى طلا شده و روزهای خوشی را برای آن‌ها در پی خواهد داشت.

 

[Ayda]

قصه‌گویی در شب یلدا یکی از آیین دیرینه در بین اغلب شهرهای ایران و مخصوصاً کهگیلویه و بویراحمد محسوب می‌شود. در شب یلدا مردم این منطقه در منزل یکی از اهالی فامیل جمع می‌شوند و به سخنان و قصه‌های بزرگ فامیل که به عنوان «متیل» شناخته می‌شود گوش می‌دهند. بزرگ فامیل این داستان‌های افسانه‌ای و بلند را از حفظ روایت می‌کند و از افراد حاضر در مهمانی با آش‌های محلی مانند دووا، شیربرنج و آش دوغ که در ظرف‌های بزرگ سرو می‌شوند، پذیرایی خواهند می‌شوند. از جمله غذای معروف و سنتی شب یلدای اهالی این منطقه می‌توان به آش کارده، شله ماش و شله بادام اشاره کرد. یکی دیگر از رسوم مردم کهگیلویه و بویراحمد در شب یلدا، رسم «کاسه بهره» است. طبق این رسم دیرینه، غذاهای آماده‌شده برای همسایه‌های فقیر نیز برده می‌شود، تا همه جشن و شادی را حس کنند و از این شب طولانی لذت ببرند.

 

[Ayda]

آذربایجانی‌ها این شب را به عنوان هندوانه شب یلدا «چیلله قارپیزی» می‌شناسند؛ زیرا اعتقاد دارند که با خوردن هندوانه می‌توانند خودشان را در برابر سوز و سرمای زمستانی بیمه کنند و سرما به جسم و جان‌شان نفوذ نخواهد کرد.