هنر هنر | چاپ دستی

[ARNICA]

تاریخچه چاپ دستی​

در مورد تاریخ چاپ باید گفت که انسان ها در ابتدا برای تکثیر یک اثر هنری یا نوشته مانند کتاب اقدام به رونویسی دوباره می کردند. و این کار بسیار وقت گیر بود و با گذر زمان انسان نیاز بیشتری احساس می کرد تا بوسیله آن برای ابراز احساسات و ثبت و ضبط آن روش های مختلفی را خلق کند.
از این رو کم کم ابزار مختلف را آزمودند و با استفاده از ابزاری سخت مانند چوب و سیب زمینی متوجه شدند که می توانند نقوش و یا نوشته هایی روی آن ها حک کنند. و با جوهر یا مرکب آنها را به سطوح دیگری انتقال دهند. اینجا بود که هنر چاپ دستی ایجاد شد. و رفته رفته کتاب ها و تصاویر زیادی تولید شد که به دست آدم های زیادتری رسید.

 

[ARNICA]

امروزه نیز چاپ دستی همچنان محبوبیت خود را میان هنرمندان حفظ کرد. در واقع هنر چاپ دستی برای هنرمند یک وسیله و ابزار برای بیان درونیات خود است. و در طول تاریخ همیشه هنرمندان از هر روشی استقبال می کردند تا منظور خود را به مخاطب منتقل کنند. چاپ دستی اکنون به عنوان یک روش هیجان انگیز هم برای هنرجویان و هم برای هنرمندان می باشد. و همچنین علاقه مندان منحصر به فرد خود را در سراسر جهان دارد.

 

[ARNICA]

هنر چاپ دستی​

هنر چاپ دستی به هنری اطلاق میشود که هنرمند به واسطه ی یک سطح از جنس چوب، فلز، سنگ و غیره که قابلیت حکاکی دارد اقدام به حک کردن طرح و نقش خود می کند. و آن طرح و نقش حک شده را از طریق رنگ به کاغذ و یا هر سطح دیگری منتقل می کند. در واقع می توان این عمل را بارها تکرار کرد و نسخه های زیادی از یک طرح هنرمندانه خلق نمود.
هنرمندان از طریق چاپ دستی اقدام به تولید و تکثیر اثر هنری خود به راحتی می کردند. و همچنین می توانستند نسخه های متعددی از اثر هنری با قیمت پایین تری به اکثریت مردم بفروشند. در واقع چاپ دستی یک روش مقرون به صرفه برای هنرمندان و همچنین هنردوستان به ارمغان می آورد. که از طریق آن هم هنرمند و هم هنردوست با مبلغ کمتر و زمان کمتر به اثر هنری خود دسترسی پیدا کنند.

 

[ARNICA]

حتی امروزه نیز چاپ دستی و هنر چاپ دستی کاربردهای متعددی برای هنرمندان فراهم کرده و مورد استفاده می باشد. هرچند که با پیشرفت های تکنولوژی فراوان چاپ دستی کم کم جای خود را به چاپ ماشینی داد. ولی همچنان چاپ دستی مورد استفاده هنرمندان در راستای رسیدن به اهداف هنری می باشد.
چاپ دستی از طریق امکانات فنی، بصری و بیانی فراوان و متنوع خود جای سایر قالب ها و لوازم هنری را می گیرند. و همچنین هنرمند میتواند به وسیله چاپ دستی نمونه های متعددی از اثر هنری خود عرضه کند.

 

[ARNICA]

انواع چاپ‌ دستی​

به صفحه ای که طرح یا نوشته روی آن ثبت و آماده چاپ و تکثیر شده باشد کلیشه می گویند.
و بر این اساس چاپ‌های دستی به چهار گروه زیر تقسیم می شوند:

1-سیلوگرافی (جنس کلیشه چوب لینولئوم) چاپ برجسته
این روش شامل دو تکنیک چاپ لینولئوم و چاپ چوب می باشد
ابتدا طرح خود را با تراشیدن سطح چوب یا لینو ساخته و قسمت ‌هایی که برجسته باقی مانده را با جوهر رنگ زده و روی پارچه یا کاغذ مورد نظر خود قرار دهید.

 

[ARNICA]

-کالکوگرافی (جنس کلیشه فلز) چاپ گود
این روش حکاکی روی فلز است و به چهار روش چاپ اچینگ، چاپ درای پوینت، چاپ مزوتینت و چاپ آکواتینت انجام می‌شود.
ابتدا روی سطح صفحه فلزی خطوط و سطوح حکاکی شده و پس از آماده شدن کلیشه، مرکب مالی می شود که مرکب فقط در شیارها و قسمتهای حک شده باقی می ماند و سطوح حک نشده پاک می شود. سپس کلیشه مرکبی و مقوای مرطوب را از زیر دستگاه پرس کالکوگرافی عبورداده و با فشار دستگاه مرکب داخل گودی ها به مقوا منتقل می شود.

با روش مستقیم، با کمک یک وسیله فلزی تیز خطوط مستقیم روی فلز حک می شوند. اما با روش غیرمستقیم با استفاده از اسید، سطوح و بافتها روی فلز ایجاد می شوند.

هیچ‌کس نیست که کمکشان کند، اثر فرانسیسکو گویا، چاپ آکواتینت

 

[ARNICA]

۳-لیتوگرافی (جنس کلیشه سنگ و فلز) چاپ مسطح
لیتوگرافی یا چاپ سنگی همان تکنیک چاپ دستی در گذشته است که البته امروزه از صفحات فلزی نیز در آن استفاده می‌کنند.
ابتدا با استفاده از قلم روغنی یا جوهر، طرحی روی صفحه سنگی یا فلزی، ترسیم کرده.
سپس لایه ‌ای از پودر تالک و بعد به وسیله قلم مو ترکیبی از صمغ عربی و اسید رقیق، روی آن بزنید. که واکنش این مواد با یکدیگرباعث میشود طرح تثبیت و ردش روی سنگ باقی بماند. در نهایت جوهر را روی طرح زده و روی کاغذ یا پارچه موردنظرخود قرار دهید.

 

[ARNICA]

4-سریگرافی یا سیلک اسکرین ( جنس کلیشه توری) چاپ شابلونی
در روش سیلک اسکرین از توری با سوراخ‌های بسیار ریز استفاده می‌شود که توری در یک قاب ثابت شده و طرح مورد نظر روی این توری نقش می‌شود پس از آن با ماده‌ای مسدود کننده قسمت هایی از طرح که نباید رنگ بخورد پوشیده می‌شود که این قاب توری را در این حالت شابلون می‌نامند. سپس جوهر را با فشار کاردک به سطح مورد نظر منتقل می‌کنند که رنگ فقط از بخش‌هایی که مسدود نشده به سطح چاپ شونده منتقل و تصویر روی آن ظاهر می‌گردد.

 

[ARNICA]

معروفترین چاپهای دستی​

از معروف ترین چاپ های دستی میتوان به چاپ دستی های ژاپنی اشاره کرد. این نوع چاپ دستی « اوکی یوئه » نام داشت. این نوع چاپ دستی یک نوع از چاپ چوب بود که به موضوعاتی مثل ادبیات، زندگی روزمره، زندگی درباری، طبیعت بی جان، کابوکی و رسم و رسومات و همچنین مذهب می پرداخت. در واقع اوکی یوئه به معنای جهان زودگذر می باشد.

از هنرمندان مشهور چاپ چوب یا اوکی یوئه می توان به هوکوسای، هیروشیگه و کونی یوشی اشاره کرد. که آثار معروف و قابل تامل و تحسینی را به وسیله چاپ چوب در دوران ادو در ژاپن آفریدند.

اثر هوکوسای به نام موج بزرگ

 

[ARNICA]

در اروپا نیز در قرون پانزدهم نقاش شهیر تاریخ، رامبراند اقدام به چاپ دستی های ارزشمندی کرد. که همچنان نیز قابل توجه هستند. رامبراند در خلق چاپ دستی های خود به خلق تکنیکی جدید دست زد و طراحی را با فضای نقاشی در چاپ دستی تلفیق نمود.

یک نمونه از چاپ دستی رامبراند متعلق به قرن 15 میلادی


در قرن بیستم نیز هنرمند معروف اندی وارهول با خلق آثاری که به وسیله چاپ دستی انجام گرفته بود معانی جدیدی به فلسفه ی هنر دنیا وارد کرد. اندی وارهول از تکنیک چاپ سیلک اسکرین برای تولیدات هنری خود بهره می گرفت. از آثار معروف او می توان به چاپ سیلک اسکرین پرتره مرلین مونرو اشاره کرد.

اندی وارهول، چاپ سیلک اسکرین