معرفی زبان آذربایجانی

[آیدا؛]

زبان ترکی آذربایجانی زبان رسمی دولت و ابزار ارتباط زبانی مردم کشور آذربایجان است. در حال حاضر 30 میلیون آذربایجانی در کشور ایران زندگی می کنند و چندین میلیون نفر هم در کشورهای روسیه، ایالات متحده آمریکا، ترکیه و اروپای غربی ساکن هستند. فرقی نمی کند که آذربایجانیها کجای این دنیا ساکن باشند؛ در هر صورت آنها می توانند به وسیله چیزی به نام زبان مشترک به راحتی با همدیگر ارتباط برقرار کنند. در حال حاضر بیشتر از 50 میلیون نفر در جهان به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می کنند

 

[آیدا؛]

زبان آذربایجانی از نظر تبارشناسی به خانواده زبانهای ترکی تعلق دارد. در واقع زبان آذربایجانی به همراه زبانهای ترکی، ترکمنی و زبان گاگائوزی (Gagauz)، عضو زیرگروهی به نام زبانهای جنوب غربی و متعلق به خانواده زبانهای ترکی هستند.

 

[آیدا؛]

لحاظ طبقه بندی صرفی و گونه شناسی رایج، زبان آذربایجانی در گروه زبانهای پیوندی (agglutinative) قرار می گیرد. بر خلاف زبانهای تصریفی (inflexional languages)، همه واژگان زبان آذربایجانی مثل سایر زبانهای پیوندی از نظر لغوی و دستوری واحدهای مستقلی هستند. این یعنی معانی و روابط دستوری در زبان ترکی آذربایجانی از طریق صرف یک واژه تک معنایی (monosemic) ساخته و از ریشه و پایه یک کلمه گرفته می شوند

 

[آیدا؛]

ترکها که شالوده و اساس زبان ترکی آذربایجانی را تشکیل می دهند، از قرنها قبل و در اوایل هزاره اول همراه با سایر اقوام متعدد در سرزمینهای آذربایجان فعلی سکونت پیدا کردند. روند ظهور ملتی با اصالت ترک و متکلم به زبان آذربایجانی و تبدیل شدن این زبان به وسیله ارتباطی قرنها به طول انجامید. با افزایش تعداد قبایل ترک و نفوذ اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آنها، زبان ترکی غنی شد و به این ترتیب، گروههای قومی که حتی تا الان هم توانسته اند خصوصیات قومی و مردم شناختی خودشان را حفظ کنند، در قالب ملتی با فرهنگ و زبانی خاص و منحصر به فرد با هم متحد شدند.

 

[آیدا؛]

زبان آذربایجانی یکی از زبانهاییست که برای توسعه مسیری طولانی را طی کرده است. بر اساس کتاب دده قورقود (Dede Gorgut) قدمت این زبان به عنوان یک وسیله ارتباطی به بیش از 1300 سال می رسد. برخی مطالب نشان می دهند که تاریخ زبان ادبی مکتوب آذربایجان از قرن سیزدهم آغاز می شود.

 

[آیدا؛]

زبانهای ادبی آذربایجانی در مسیر توسعه 800 ساله خودشان دو دوره اصلی را پشت سر گذاشته اند. دوره قدیم شامل قرن 13 تا 18 می شود و دوره جدید نیز از قرن 18 شروع شده و تا الان ادامه دارد.

 

[آیدا؛]

دوره اول توسعه زبانهای ادبی آذربایجانی به خاطر طیف وسیع کاربرد زبان آذربایجانی قابل توجه است. زبان مورد استفاده در کاخ و بین نظامیان آذربایجانی که سلسله های جلایریان، آق قویونلوها، قراقویونلوها و سلسله صفوی از آن استفاده می کردند زبان ادبی آسیای صغیر بود. زبان آذربایجانی این دوره با زبان دوره جدید فرق داشت؛ اما این تفاوت به خاطر ویژگیهای زبانی و فرازبانی آن نبود.

در واقع واژگان زبانی دوره اول به خاطر غلبه لغات عربی و فارسی از دوره دوم متمایز می شود. سبک‌های زبان آن دوره و به خصوص ژانر شعری حکمفرما و سبکهای مختلف دیگر باعث ورود تعداد زیادی از کلمات امانی در زبان ادبی آذربایجان شدند. تاسیس مکتبهای ادبی رئالیسم و سبک ادبی واقع گرا باعث از میان رفتن واژگان امانتی شد که به دایره لغات این زبان پیوند نمی خوردند.

 

[آیدا؛]

منبع: چرب زبان