کتاب آزادی انسان| استاد مطهری

[حاجی]

بسم الله الرحمن الرحیم​

 

[حاجی]

لا إِکرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَد تَّبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی ۚ فَمَن یکفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیؤْمِن بِاللهِ فَقَدِ اسْتَمْسَک بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیٰ لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَالله سَمِیعٌ عَلِیمٌ(بقره/۲۵۶)

ترجمه:
در دین اجبار و اکراهی نیست. همانا راه رشد از گمراهی روشن شده پس هرکس طاغوت را نپذیرد و به خدا ایمان آورد قطعا به دستگیره محکمی دست یافته، [پیوند و دستگیره‌ای] که برای آن گسستن وجود ندارد. و خداوند شنوا و دانا است.​

 

[حاجی]

لا إِکرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَد تَّبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی ۚ فَمَن یکفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیؤْمِن بِاللهِ فَقَدِ اسْتَمْسَک بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَیٰ لَا انفِصَامَ لَهَا ۗ وَالله سَمِیعٌ عَلِیمٌ(بقره/۲۵۶)

ترجمه:
در دین اجبار و اکراهی نیست. همانا راه رشد از گمراهی روشن شده پس هرکس طاغوت را نپذیرد و به خدا ایمان آورد قطعا به دستگیره محکمی دست یافته، [پیوند و دستگیره‌ای] که برای آن گسستن وجود ندارد. و خداوند شنوا و دانا است.

توضيح:

ایمان قلبی هرگز با اجبار پیدا نمی‌شود بلکه با برهان، اخلاق و موعظه می توان در دل‌ها نفوذ کرد ولی این به آن معنی نیست که هر کس در عمل بتواند هر منکری را انجام دهد و بگوید من آزادم و کسی حق ندارد مرا از راهی که انتخاب کرده‌ام باز دارد. بت‌شکنی‌ها، جنگ‌ها، نهی از منکرها، تبعیدها و حبس‌ها نشانه آن است که اگر چه انسان قلباً اعتقادی ندارد ولی حق ندارد برای جامعه یک فرد موذی باشد.

[تفسیر نور- ص ۵۱۶]

 

[حاجی]

#آزادی_انسان

?یکی از انواع آزادی‌ها، آزادی عقیده و تفکر است؛ انسان در جمیع شئون حیاتی خود باید آزاد باشد، یعنی مانعی و سدّی برای پرورش هیچ‌یک از استعدادهای او در کار نباشد.

?یکی از مقدس‌ترین، بلکه مهم‌ترین استعدادهای انسان که لازم است پرورش پیدا کند، تفکر است. و چون این پرورش نیازمند آزادی، یعنی نبودن سد و مانع در جلوی تفکر است، بنابر این انسان نیازمند به آزادی تفکر است.

 

[حاجی]

#آزادی_انسان

?یکی از انواع آزادی‌ها، آزادی عقیده و تفکر است؛ انسان در جمیع شئون حیاتی خود باید آزاد باشد، یعنی مانعی و سدّی برای پرورش هیچ‌یک از استعدادهای او در کار نباشد.

?یکی از مقدس‌ترین، بلکه مهم‌ترین استعدادهای انسان که لازم است پرورش پیدا کند، تفکر است. و چون این پرورش نیازمند آزادی، یعنی نبودن سد و مانع در جلوی تفکر است، بنابر این انسان نیازمند به آزادی تفکر است.

#آزادی_انسان

?امروز مسئله‌ای بسیار مهم و قابل توجه به نام آزادی عقیده در جهان مطرح است؛ خصوصا بعد از انتشار اعلامیه‌های حقوق بشر.

? بر اساس این اعلامیه، بزرگترین آرزوی بشری این است که جهانی آزاد بوجود بیاید که در آن، هرکسی در انتخاب، اظهار و بیان عقیده‌اش آزاد باشد. ترس و فقر هم نباشد؛ امنیت و رفاه اقتصادی کامل برقرار باشد.

 

[حاجی]

#در_حاشیه
مروری بر اعلامیه حقوق بشر

▫️اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان ۳۰ ماده‌ای بین‌المللی است که در انجمن عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده‌ است.

▫️در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر، ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده، آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند، به عنوان بالاترین آرمان بشری اعلام شده است.

▫️منظور این بیانیه از عقیده، عقیده‌ی اجتماعی، سیاسی و عقیده مذهبی است.

 

[حاجی]

#در_حاشیه
مروری بر اعلامیه حقوق بشر

▫️اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان ۳۰ ماده‌ای بین‌المللی است که در انجمن عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده‌ است.

▫️در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر، ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده، آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند، به عنوان بالاترین آرمان بشری اعلام شده است.

▫️منظور این بیانیه از عقیده، عقیده‌ی اجتماعی، سیاسی و عقیده مذهبی است.

ماده‌ی نوزدهم این پیمان، مورد توجه استاد مطهری است. در این ماده چنین می‌خوانیم:

《هرکسی حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور، شامل آن است که از داشتن عقاید خود، بیم و اضطرابی نداشته باشد، در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن، به تمام وسایل ممکن، و بدون ملاحظاتِ مرزی آزاد باشد.》

استاد مطهری سعی دارد این مسئله را از نظر اسلامی بررسی کند؛ که آیا اسلام طرفدار آزادی فکر و عقیده است یا خیر؟
اینجاست که استاد می‌گوید باید بین فکر و عقیده فرق تفاوت قائل شد؛

...فرق است میان فکر و عقیده.

 

[حاجی]

تعریف تفکر و اهمیت آن

▫️تفکر قوه‌ای است در انسان، ناشی از عقل داشتن.

▫️خداوند به انسان عقل داده است که با آن فکر کند؛ و مجهولات را کشف کند.

▫️أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا(نحل/۷۸) می‌فرماید: [خداوند شما را آفرید در حالی که چیزی نمی‌دانستید.] انسان، جاهل به دنیا می‌آید و وظیفه دارد که عالم شود. چگونه؟ با فکر و درس خواندن.

 

[حاجی]

تعریف تفکر و اهمیت آن

▫️تفکر قوه‌ای است در انسان، ناشی از عقل داشتن.

▫️خداوند به انسان عقل داده است که با آن فکر کند؛ و مجهولات را کشف کند.

▫️أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا(نحل/۷۸) می‌فرماید: [خداوند شما را آفرید در حالی که چیزی نمی‌دانستید.] انسان، جاهل به دنیا می‌آید و وظیفه دارد که عالم شود. چگونه؟ با فکر و درس خواندن.

▫️تفکر، یعنی انسان در هر مسئله‌ای تا جایی که استعداد دارد فکر کند و از طریق علمی، آن مسئله را بدست بیاورد.

▫️پس تفکر برای بشریت، عملی واجب و لازم است. و اسلام در مسئله تفکر، نه تنها آزادی تفکر داده است، بلکه یکی از واجبات و عبادات در اسلام تفکر است.
چگونه به این نتیجه رسیدیم؟ با خواندن قرآن و روایات معتبر

 

[حاجی]

▫️تفکر، یعنی انسان در هر مسئله‌ای تا جایی که استعداد دارد فکر کند و از طریق علمی، آن مسئله را بدست بیاورد.

▫️پس تفکر برای بشریت، عملی واجب و لازم است. و اسلام در مسئله تفکر، نه تنها آزادی تفکر داده است، بلکه یکی از واجبات و عبادات در اسلام تفکر است.
چگونه به این نتیجه رسیدیم؟ با خواندن قرآن و روایات معتبر

#آزادی_انسان

تفکر از نظر قرآن و حدیث

▫️ما چون صرفا قرآن خودمان را می‌خوانیم، کمتر به ارزش این همه تکیه کردن قرآن به تفکر پی می‌بریم.

▫️هیچ کتابی(مذهبی/غیر مذهبی) پیدا نمی‌شود که اینقدر انسان را به سمت تفکر سوق بدهد. همواره می‌گوید فکر کنید؛ در همه مسائل تاریخ، خلقت، خدا، انبیاء و...

▫️تفکر حتی عبادت شمرده می‌شود. احادیث مختلفی هم در این مورد داریم:
▪️ تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَةً : یک ساعت تفکر از یک سال عبادت، افضل است.
▪️ تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سِتّینَ سَنَةً : یک ساعت تفکر از شصت سال عبادت، افضل است.
▪️تَفَکُّرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ عِبادَةِ سَبْعَیْنَ سَنَةً : یک ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت، افضل است.